گرایش علمی در تفاسیر معاصر

author

سید موسی حسینی

Abstract:

گرایش علمى در تفاسیر قرن چهارده، ابعاد و گستره آن و دیدگاه‌هاى موافق و مخالف مورد بررسى و نقد قرار گرفته است. مقاله با تعریف تفسیر علمى و مولفه‌هاى موجود درآن به بحث در ریشه‌هاى تاریخى گرایش علمى در تفسیر پرداخته و بر این باور است که ریشه‌هاى ضعیف این گرایش در تفاسیر کهن همچون فخر رازى و شیخ طوسى نیز به چشم مى‌خورد و از آن زمان تا قرن چهارده که به صورت یک جریان قوى ظهور کرده، ادامه داشته است. نویسنده با توجه به جریان تاریخى گرایش علمى به نکات سه‌گانه اشاره مى‌کند: 1. محور تفسیر علمى در گذشته آیات مربوط به هیئت و نجوم بوده است، 2. گرایش علمى در تفسیر شیعى معتدل‌تر از تفسیر سنّى بوده است، 3. رویکرد به تفسیر علمى از سوى غیر مفسّران در میان شیعه کمتر از اهل سنت بوده است. در ادامه مقاله به گونه‌هاى بهره‌گیرى از دانش بشرى در تفسیر اشاره کرده و شکلهاى زیر را با استناد به موارد نام برده است: 1. بهره‌گیرى جهت تأیید محتواى آیات، 2. کشف راز و رمزهاى بیانى قرآن و 3. بهره‌گیرى در جهت تفسیر و تبیین آیات. اقسام جریان گرایش علمى بخش دیگرى از مقاله است. در این بخش نویسنده گرایش علمى را به دو قسم زیاده‌رو و میانه‌رو تقسیم نموده و ویژگى‌هاى هر یک را برشمرده است. سپس به گستره گرایش علمى در تفاسیر قرن چهارده اشاره کرده و آن را بیشتر در سطح آیات مربوط به طبیعت و دانشهاى طبیعى مى‌داند تا دانش و علوم انسانى. در ادامه دیدگاه وحى راجع به تفسیر علمى به بحث گرفته شده است. نویسنده با ارائه دو روش براى فهم دیدگاه وحى یکى بررسى آیات مربوط به علم و دیگر بررسى منطق و زبان وحى و آیات، روش دوم را برگزیده و دیدگاه‌هایى را که راجع به زبان دین مطرح بوده است مورد بررسى قرار داده و از چهار دیدگاه یاد کرده است: 1. پوزیتیویسم منطقى 2. تحلیل زبانى 3. عرفى بودن با چهار تفسیرش 4. ژرف‌گرا. در ادامه به بحث در واقع نمایى زبان علم پرداخته و نظریاتى را در این زمینه بررسى کرده است. در پایان به بیان دلایل موافقان و مخالفان تفسیر علمى اشاره کرده و با نقد آنها به این نتیجه رسیده است که تفسیر علمى با روش اعتدالى و بدون زیاده‌روى‌ها امر پسندیده است و دلیلى بر ممنوعیت آن در عرصه تفسیر قرآن وجود ندارد.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

ریشه یابی کاستی‏ های تفاسیر علمی در قرن معاصر

این نوشتار به مطالعه کاستى‌ها و کژیها و نمایاندن برخى لغزشها اختصاص دارد. اندیشه جامع بودن قرآن، اثبات سازگارى دین با علم، اعتماد بیش از اندازه به فرضیه‌هاى علمى، خودباختگى در برابر فرهنگ غرب، التقاط و سوء استفاده از دین و بى‌توجهى به شرایط و قوانین تفسیر، از زمینه‌هاى مهم لغزشهاى تفسیرى است. مثلاً برداشت نظریه برآمدگى استوا و فرورفتگى قطب از آیه 41 سوره رعد با سیاق، واژگان و جملات این آیه نا...

full text

تبیین اعجاز تشریعی قرآن در تفاسیر معاصر (مطالعۀ موردی تفاسیر المنار و نمونه)

چکیده یکی از ابعاد اعجاز قرآن ‌کریم «اعجاز تشریعی» است؛ بدین معنا که احکام شرعی قرآن در ابعاد فردی و اجتماعی ویژگی‌هایی دارد که هیچ بشری قادر به عرضۀ هماوَردی برای آن نیست. هماهنگی قرآن با عقل و فطرت، توجه به تمام جنبه‌های زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها، مبرا بودن قرآن از هر گونه تناقض، ارائۀ آن توسط فردی درس‌نخوانده، توافق قوانین قرآن با علم و ... زمینه‌ساز اعجاز تشریعی شده است. مفسران همواره ب...

full text

گرایش به باروک در نقاشی فیگوراتیو معاصر

عصر باروک تحولی‌عظیم در عرصهٔنقاشی ایجاد کرد و امکانات بیانی وسیع نهفتهٔ زیادی را برای نقاشی به ارمغان آورد. این کیفیت های متنوع، زبان تصویری قدرتمندی را شکل داد که از قرن هفدهم تا کنون آبشخور هنرمندان و مکاتب زیادی بوده است. در طول قرن بیستم و بیست و یکم، باروک، هویت خود را به عنوان یک نگرش فرهنگی کلان در عرصه های گوناگون ادامه داد. ظهور دوبارهٔ گرایش های باروک در هنر معاصر، به ویژه نقاشی قابل تأ...

full text

تبیین اعجاز تشریعی قرآن در تفاسیر معاصر (مطالعۀ موردی تفاسیر المنار و نمونه)

چکیده یکی از ابعاد اعجاز قرآن کریم «اعجاز تشریعی» است؛ بدین معنا که احکام شرعی قرآن در ابعاد فردی و اجتماعی ویژگی هایی دارد که هیچ بشری قادر به عرضۀ هماوَردی برای آن نیست. هماهنگی قرآن با عقل و فطرت، توجه به تمام جنبه های زندگی فردی و اجتماعی انسان ها، مبرا بودن قرآن از هر گونه تناقض، ارائۀ آن توسط فردی درس نخوانده، توافق قوانین قرآن با علم و ... زمینه ساز اعجاز تشریعی شده است. مفسران همواره به...

full text

جریان شناسی گرایش تربیتی در تفاسیر قرآن

نگرش های جدید به تفسیر قرآن باعث ایجاد گرایش های مختلفی در تفسیر شده است. از جمله ی این-گرایش ها، گرایش تربیتی است. در گرایش تربیتی مفسر با تکیه بر مبانیِ انتظار تربیت از قرآن، انسان ساز بودن برنامه ی تربیتی قرآن و بیان حوزه های مختلف تربیت در قرآن به شرح و بسط مسائل تربیتی می پردازد. از حوزه های تربیت که در علوم تربیتی نیز مطرح است می توان به پنج محور مهم اشاره نمود. تبیین تعریف تربیت و مبانی و...

15 صفحه اول

تحول روش شناختی در جهان علمی معاصر

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}

Journal title

فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای قرآنی

volume 2 issue 7-8

pages 98- 127

publication date 1997-01-20

unfollow

{@ msg @}

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

تفسیر علمى فخر رازى شیخ طوسى علوم طبیعى علوم انسانى زبان دین پوزیتیویسم منطقى تحلیل زبانى زبان علم

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com